W odniesieniu do posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny dotyczącej nowelizacji kodeksu pracy, w tym wdrożenia dyrektywy work-life balace, przedstawimy uwagi merytoryczne i zastrzeżenia odnośnie danych i informacji przedstawianych przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Jednocześnie popieramy poprawkę zakładającą poziom zasiłku macierzyńskiego za 9 tygodni nieprzenaszalnego urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców (9 tygodni mamy i 9 tygodni taty) w wysokości 100% .

Cel dyrektywy i błędna interpretacja jej zapisów przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Cytując zapisy dyrektywy:

• Celem dyrektywy jest wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy
• Odpłatność za urlop rodzicielski musi być tak ustawiona, aby rosło wykorzystywanie urlopu rodzicielskiego przez ojców i aby rosła aktywność zawodowa wśród matek.
• Art 8. P. 3 dyrektywy – poziom odpłatności musi zachęcać do urlopów rodzicielskich oboje rodziców
• Art 20 p.6 – przyjęte przez kraje rozwiązania nie mogą zmniejszać już istniejących zachęt i poziomów odpłatności – nikt nie może tracić w stosunku do tego co było wcześniej 

Przy dzisiejszym prawie, ojcowie korzystający z urlopu rodzicielskiego mogą mieć zasiłek w wysokości 80%. Zaproponowane przez rząd 70% nie realizuje tego zapisu dyrektywy.

 

Poprawka – wariant optymalny – 100% za nietransferowaną część urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców

Jak to będzie wyglądało u mamy?

20 tygodni urlopu macierzyńskiego płatne 100%

9 tygodni nietrasferowalnego urlopu płatne 100%

23 tygodnie urlopu rodzicielskiego płatne 70%

Jeśli mama weźmie uśredniony urlop przez rok, średnia zasiłku wynosi prawie 87% (dużo więcej niż zakładane w tej chwili w ustawie 81,5%)

 

Jak to będzie wyglądało u taty (zakładając, że wykorzysta tylko swoją część nietransforwalną)?

9 tygodni nietrasferowalnego urlopu płatne 100%

Koszty tego wariantu są dość wysokie w stosunku do obecnych założeń budżetowych.

Ale pamiętajmy: w Polsce mężczyźni zarabiają przeważnie więcej niż kobiety. Utrata aż 30 % wynagrodzenia ojca, to starta dla całej rodziny, dla budżetu domowego.

 

Poprawka – możliwy kompromis zgodny z zapisami dyrektywy oraz traktacie o równym traktowaniu i racjonalny budżetowo – 80% za nietransferowalną część urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców

Jak to będzie wyglądało u mamy?

20 tygodni urlopu macierzyńskiego płatne 100%

9 tygodni nietrasferowalnego urlopu płatne 80%

23 tygodnie urlopu rodzicielskiego płatne 70%  (zaproponowane przez PIS w ustawie)

Jeśli mama weźmie uśredniony urlop przez rok, średnia zasiłku wynosi prawie 83% (nieco więcej niż zakładane w tej chwili w ustawie 81,5%)

 

Jak to będzie wyglądało u taty (zakładając, że wykorzysta tylko swoją część nietransferowalną)?

9 tygodni nietransferowalnego urlopu płatne 80%

– ten wariant spełnia wytyczne dyrektywy, że zasiłek nie może być niższy niż to co tata ma obecnie, a może mieć 80%

 

Kwestia rodziców poszkodowanych przez opóźnienie we wdrożeniu Dyrektywy work life balance 

Prawie półroczne opóźnienie we wdrożeniu Dyrektywy work-life balance w Polsce spowodowało pozbawienie części rodziców prawa do dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla ojców – rodziców, z których część liczyła na wejście dyrektywy w terminie i planowała kwestie zawodowo-opiekuńcze przy założeniu wydłużenia się urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni.

Gdyby dyrektywa została wdrożona o czasie, rodzice, którzy w dniu wejścia w życie ustawy mieli prawo do urlopu rodzicielskiego lub byli w trakcie urlopu rodzicielskiego, zyskaliby możliwość wydłużenia tego urlopu o kolejne 9 tygodni tylko dla ojców.

Wraz z pokrzywdzonymi rodzicami postulujemy o przyznanie Rodzicom, którzy w dniu 2 sierpnia 2022 r. przebywali na urlopie rodzicielskim, prawa do skorzystania z dodatkowego, 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego oraz dla dzieci posiadających zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” prawa do skorzystania z wydłużonego urlopu rodzicielskiego.

 

Błędna metodologia liczenia przywoływanych przez MRiPS danych

Wykorzystanie urlopów ojcowskich w Polsce

Przedstawiciele Ministerstwa podają, że wykorzystanie urlopów ojcowskich w Polsce nie przekracza 30%. To jest niezgodne z danymi, które Fundacji Share the Care udostępnił ZUS.

Wynika z nich, że poziom wykorzystania urlopów ojcowskich jest na poziomie 56%

Prosimy Ministerstwo do przedstawienia źródła swoich danych i metodologii liczenia.

My załączamy dane źródłowe z ZUS ze wskazaniem prawidłowo wyliczonych danych versus błędnie wyliczone dane przez MRiPS.

Naszym zdaniem, rządowi eksperci błędnie liczą ten wskaźnik odnosząc liczbę ojców korzystających z urlopu ojcowskiego do wszystkich osób korzystających z zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego. W tej grupie mieszczą się zarówno ojcowie korzystający z urlopu ojcowskiego jak i rodzicielskiego oraz matki korzystające z urlopu rodzicielskiego (ze względu na długość tego urlopu u kobiet, część matek jest liczona podwójnie).

Prawidłowo liczony wskaźnik powinien być odniesiony do liczby urodzeń dzieci w danym roku. W 2021 roku urodziło się 330 tys. dzieci, a zasiłek macierzyński z tytułu urlopu ojcowskiego otrzymało 185 tys mężczyzn. Licząc prawidło, procent wykorzystania urlopu ojcowskiego wyniósł w 2021 roku 56%.

Wykorzystanie urlopów rodzicielskich przez ojców w innych krajach

Na posiedzeniu komisji, jak również na spotkaniach podkomisji czy zespołów parlamentarnych w sejmie (na których było obecne zarówno ministerstwo jak i Fundacja Share the Care) wyszło, że dane, którymi my się posługujemy oraz dane, którymi posługuje się Ministerstwo są różne.

Nie wynika to jednak z tego, że są one błędne. Oba wyniki są brane z tego samego źródła i oba są poprawne.  Jednakże w krajach, w których funkcjonuje część nietransferowana (a tak jest w wyżej wymienionych krajach) bada się wykorzystanie urlopów przez ojców na różnych poziomach.

Dane ministerstwa to wykorzystanie urlopów przez ojców całej swojej części nietransferowalnej.

Dane, którymi posługuje się Fundacja to wykorzystanie urlopów przez ojców w jakiejkolwiek długości. Poniżej wykres ilustrujący wykorzystanie urlopów w Islandii na różnych poziomach.

 

A tutaj dane dla innych krajów cytowanych w OSR do projektu wdrożenia dyrektywy.

Poniżej także linki do opisu regulacji urlopów dla ojców w krajach: Szwecja, Norwegia, Islandia, Finlandia. Jest to najnowsze opracowanie międzynarodowej organizacji naukowców Leave Network, zajmujących się analizą polityki urlopów dla ojców oraz jej efektów.

https://www.leavenetwork.org/fileadmin/user_upload/k_leavenetwork/country_notes/2022/Sweden2022.pdf

https://www.leavenetwork.org/fileadmin/user_upload/k_leavenetwork/country_notes/2022/Norway2022.pdf

https://www.leavenetwork.org/fileadmin/user_upload/k_leavenetwork/country_notes/2022/Iceland2022.pdf

https://www.leavenetwork.org/fileadmin/user_upload/k_leavenetwork/country_notes/2022/Finland2022.pdf