Dokument  ustawy wdrażającej dyrektywę work-life balance w Polsce opublikowany został już  w Dzienniku Ustaw i wchodzi w życie 25.04.2023.

W związku z powyższym w Fundacji Share the Care zakładamy , że nasze działania rzecznicze na rzecz wdrożenia ww. dyrektywy w Polsce dobiegły końca.

Jakich zmian ostatecznie możemy się spodziewać jeśli chodzi o urlopy dla rodziców i opiekunów?

• Czas na wykorzystanie urlopu ojcowskiego zostaje skrócony do 1 roku życia dziecka.
• Wymiar urlopu rodzicielskiego zostaje zwiększony do 41 tygodni (ciąża pojedyncza) i 43 tygodni (ciąża mnoga) z czego 9 tygodni jest zarezerwowane dla drugiego rodzica – czyli w naszych realiach ojca dziecka (jeśli tata tego nie wykorzysta, to urlop przepada).
• Ojcowie uzyskują prawo indywidualne do całego wymiaru urlopu rodzicielskiego (niezależnie od uprawnień i zatrudnienia matki).
• Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70% podstawy wymiaru zasiłku.
• Matka dziecka może złożyć wniosek o równy zasiłek macierzyński za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (w sumie 52 tygodnie) – będzie on wynosił wówczas 81,5%.
• Urlop rodzicielski można wykorzystać w 5 częściach do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 r.ż.
• Rodzice dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (tj. posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”) mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 65 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka (przy jednym porodzie) i 67 tygodni w przypadku urodzenia 2 i więcej dzieci (przy jednym porodzie).
• Rodzic wychowujący przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 8, może złożyć wniosek o elastyczną organizację czasu pracy.
• Pracownicy uzyskują prawo do 2 dni urlopu rocznie z powodu działania siły wyższej z prawem do 50% wynagrodzenia.
• Wprowadzone zostaje 5 dni urlopu opiekuńczego (bez prawa do wynagrodzenia) na opiekę nad członkami rodziny bądź zależnymi osobami zamieszkującymi w tym samym gospodarstwie domowym. Za członków rodziny uznaje się syna, córkę, żonę i małżonka.

 

Sukcesy

Wielkim sukcesem jest przyznanie prawa do dodatkowych tygodni urlopu rodzicielskiego rodzicom, którzy w wyniku opóźnienia wdrożenia dyrektywy z takich świadczeń nie mogliby skorzystać. Oznacza to, że wszyscy rodzice, którzy w dniu 2 sierpnia 2022 roku (termin do którego dyrektywa wlb powinna być wdrożona) przebywali na urlopie rodzicielskim, bądź mieli do niego prawo zostaną objęci dodatkowym wymiarem urlopu rodzicielskiego (dodatkowe 9 tygodni w przypadku dzieci zdrowych i 33 tygodni w przypadku dzieci posiadających zaświadczenie „za życiem”).

Wyjaśnienia

Wyjaśnienia wymaga sformułowanie „prawo do urlopu rodzicielskiego”.

Mówimy tutaj o rodzicach, którzy w dniu 2.08.2022 mieli jeszcze jakąś część urlopu rodzicielskiego zostawioną na później. Przypomnijmy, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami 16 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać po przerwie czyli odłożyć w czasie maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 rok życia. Zobrazujmy to przykładem posługując się życiorysem Kasi i Tomka – naszej modelowej, fundacyjnej pary.

„Kasia skończyła w dniu 15 lipca 2022 roku swój urlop rodzicielski (wykorzystała tylko 22 tygodnie z przysługujących jej 32 tygodni) i wróciła do pracy. Wciąż jednak ma prawo do 10 tygodni urlopu, które planuje wykorzystać jak dziecko będzie starsze na wakacje życia i wymarzoną podróż. W związku z tym w dniu 2 sierpnia 2022 roku miała prawo do urlopu rodzicielskiego. W dniu wejścia w życie naszej ustawy je wymiar pozostającego urlopu wydłuży się o kolejne 9 tygodniu – czyli w sumie będzie miała ich aż 19. Przy czym 9 tygodni musi wykorzystać Tomek, bo to jest jego nietransferowalna część. Świetnie się składa, gdyż na swoje wymarzone wakacje Kasia weźmie 10 tygodniu urlopu, a Tomek przysługujące mu 9 tygodni.”

Czego nie udało się wdrożyć

Nie wszystko jednak udało się osiągnąć w procesie legislacyjnym. Odpłatność za 9 tygodni nietransferowanego urlopu dla ojców wyniesie 70%. Postulaty Fundacji, aby zwiększyć tą odpłatność przynajmniej do 81,5% (czyli tyle ile na uśrednionym zasiłku dostanie kobieta) nie zostały uwzględnione. Postulowaliśmy również, aby do grona osób, na które pracownikowi przysługuje 5 dni urlopu opiekuńczego zaliczyć również rodzeństwo również nie znalazły poparcia po stronie rządu. Nasze obiekcje budzi również możliwość wykorzystywania urlopu rodzicielskiego przez ojca w czasie, kiedy matka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Uważamy, że lepszą opcją jest korzystanie z urlopu przez ojców samodzielnie – przynosi to większe korzyści zarówno ojcom, jak i kobietom i dzieciom.

Dużym wyzwaniem są przepisy przejściowe. O tym napiszemy oddzielny artykuł.

Dla pracodawców, którzy chcą się już teraz przygotować na wejście w życie nowych przepisów przygotowaliśmy specjalną publikację „Dyrektywa work-life balance wchodzi w życie. Wskazówki dla pracodawców”. Można ja pobrać tutaj: https://teamrodzina.pl/dyrektywa-work-life-balance/